Alitam ilk olaraq Pfizer Inc. firması tərəfindən çıxarılmış, amin turşusu quruluşunda bir dadlandırıcıdır. 1980-ci ildə “Aclame” ticari adıyla satışa təqdim edilmişdir. Alitamın Avstraliya, Kolombiya, Çili, İndoneziya, Yeni Zelandiya, Meksika və Çində qidalarda istifadəsinə icazə verilir. Digər ölkələrdə də çalışmalar davam edir. JECFA, alitamin karsinogenik olduğuna dair hər hansı bir dəlil olmadığına qərar vermişdir. Alitam, süd məhsulları, toz içkilər, saqqız, sərt və yumuşaq karamelli şəkərləmələr və diş pastalarında istifadə edilir.
Steviosit (INS 960): Braziliya, Paraqvay, Yaponiya, Koreya, Tayvan və Çində yetişdirilən, acı içkiləri dadlandırmaq məqsədiylə Stevia rebaudiana Bertoni adlı bitkinin yarpaqlarından izolə edilir. 1 kq qurudulmuş yarpaqdan 60- 65 qram steviosit əldə edilir. Steviosit, qidalarda aşağı miqdarlarda istifadə edildiyində xoş bir ləzzət qazandırarkən, yüksək miqdarlarda istənməyən biyan kökü ləzzəti və acı bir dad verir. Yaponiya, Koreya, Braziliya və Paraqvayı əhatə edən 10 ölkədə steviositin dadlandırıcı olaraq istifadəsinə icazə verilmişdir. ABŞ-da isə qatqı maddəsi və ya dadlandırıcı olaraq deyil, sadəcə diet dəstəkləyici olaraq satılır. Steviositlə əlaqədar toksikoloji işlər kafi görülmədiyi üçün bir çox ölkədə istifadəsinə icazə verilmir.
Steviositin istifadəsinə icazə verilən ölkələrdə spirtsiz içkilər, saqqız, balıq sousları, diş pastası və sirop kimi qidalara qatıla bilir.
Neotam: Aspartik turşusu və fenilalanindən meydana gəlir. Kimyəvi və quruluşca aspartama bənzəyir. Şirinlik dərəcəsi aspartamdan 30- 60 qat, saxarozadan 7000- 13000 qat daha çoxdur. Dadlandırıcı xüsusiyyətiylə birlikdə aromanı artırıcı təsiri də vardır. Neotam qazlı içkilər, dondurulmuş şirnilər, pudinqlər, qatıqlar, saqqızlar, şəkərləmələr və sobalanmış məhsullarda istifadə edilir. FDA, neotamın ümumi məqsədli istifadəsinə 2002-ci ildə icazə vermişdir. JECFA isə 2003-cü ildə neotamin istifadəsini yenidən nəzərdən keçirmiş və ADI dəyərini 2 mq/kq bədən ağırlığı/gün olaraq təyin etmişdir.
Glisirhizin (INS 958): Cənub Asiya ölkələrində və Türkiyədə yetişən biyan kökü (lat. Glycyrrhiza glabra, alm. Süfiholz) bitkisinin kök və kök gövdəsindən əldə edilir. Glisirhizin saxarozadan 50- 100 qat daha şirindir. Glisirhizin xüsusilə Almaniyada “Lakritze” adı verilən şəkərləmələrdə istifadə edilir. Glisirhizin çox miqdarda istehlakının yüksək təzyiq və kortizona bənzər yan təsirləri olduğuna görə qidalarda geniş bir istifadə sahəsi yoxdur.
Hernandulsin: Orta və Cənub Amerika ölkələrində yetişən Verbenacee Lippia dulcis adlı bitkidən əldə edilir. İspan həkim Francisco Hernandez 1576-cı ildə yazdığı “Historia Natural da Nueva Espana” adlı kitabında Azteklər zamanından etibarən bilinən bir dadlandırıcı olduğundan bəhs edir. Hernandulsinin dadlandırıcı gücü saxarinin yarısı qədərdir. Aparılan araşdırmalar kafi görülmədiyi üçün qidalarda istifadəsinə bir çox ölkədə icazə yoxdur.
Mirakulin və Gymnema turşusu: Hindistan və Qərbi Afrikanın tropik mühitlərində yetişən Synsepalum dulcificum adlı ağacın meyvələrindən mirakulin, Synsepalum sylvestris ağacının yarpağından isə gymnema turşusu əldə edilir. Mirakulin və gymnema turşusu şirin deyil, ancaq turş qidalara qatıldığında 1- 2 saat davam edən şirinmiş kimi ləzzət verirlər.
Monellin: Sudan, Zairə və Zimbabvedə yetişən ing. serendipity berry, lat. Dioscoreophyllum cumminsii adlı tropik bitkinin qırmızı rəngli meyvələrindən əldə edilir. Şirinliyi 1967-ci ildə kəşf edilən monellin, 1971-ci ildə bu meyvədən izolə edilmişdir. Süfrə şəkərindən 3000 qat daha şirindir. Şirinliyini 50 C-də üzərində istilətməklə itirdiyi üçün sənaye üsulu olaraq istifadəsi azdır. Monellinə şirinlik verən gen, ləzzəti artırması üçün salat və pomidorlara əlavə olunmuşdur. Bu şəkildə şəkəri az amma daha ləzzətli, geni dəyişdirilmiş pomidor əldə etmək üçün işlər görülür.
Curculin: Malayziyada yetişən Curculigo latifolia adlı bitkinin meyvələrində əldə edilən zülal quruluşunda dadlandırıcıdır. Curculin ehtiva edən bir mayeylə ağız çalxalandığında və limon suyu içildikdə turş deyil, şirin limon suyu dadı hiss edilir.
Brazzein və Pentadin: Qərbi Afrikada yetişən Pentadiplandra brazzeana Baill adlı bitkidən əldə edilir.
D- Tagatoz: Sterculia setigera adlı bitkidən əldə edilir. İçkilərdə dadlandırıcı və aromanı artırıcı olaraq istifadə edilir.
Frukto- Oligosakkarid: Ticari adı Neosugardır. Ümumiyyətlə Yaponiyada dadlandırıcı olaraq istifadə edilir.
Gymnemin: Afrika və Hindistanda yetişən Gymnema silvestre adlı bitkinin yarpaqlarından əldə edilir. Gymnemin, Yaponiyada diet qidalarda qatqı maddəsi olaraq istifadə edilir.
Ziziphin: Asiya və Afrikanın tropik bölgələrində və ölkəmizdə yetişən Hünnap və ya Ziziphus jujuba adlı ağacın yarpaqlarından əldə edilir.
Sellügin: İndoneziyada yetişən Selliguea feei bitkisindən izolə edilən və saxarozadan təxminən 35 qat daha şirin olan təbii bir dadlandırıcıdır.